Sunnudagurinn 11. apríl
Í dag koma sögur úr tveimur fjörðum fyrir ykkur að renna yfir með síðdegisbollanum. Aktívismi og ísfirskar ljósmyndir bera uppi meðmæli dagsins. Okkur þótti vænt um að fá sendar myndir lesenda frá sítrónubökubakstri nýliðinna páska og látum nokkrar fljóta með í lokin sem bárust bæði úr Eyjafirði og Skutulsfirði.
Með sunnudagskaffinu 🥮
I. Töfrafundur – áratug síðar í Hafnarborg,
- Við erum að hlusta á útvarpið,
II. Yfirlitssýning á ferli Spessa í Þjóðminjasafninu,
III. Upptaka frá tónleikum með Stuart Skelton,
- Eitt enn: Sítrónubökur lesenda
I. Töfrar
Töfrafundur – áratug síðar,
Hafnarborg, Strandgötu 34.
Sýningin stendur til 30. maí 2021.
Samfélagsleg gagnrýni er meginstef viðfangsefna listamannatvíeykisins Libiu Castro & Ólafs Ólafssonar. Hún er mishávær og beitt, samhengið ýmist alþjóðlegt eða staðbundið en áherslan gjarnan á að kryfja, afbyggja og afhjúpa hin ýmsu kerfi. Verkunum hafa þau fundið farveg meðal annars í tónsmíðum, óperu, málverkum, videóum, gjörningum, ljósmyndum, skúlptúrum, innsetningum og söluvarningi og staðsett þau í almenningsrými, fjölmiðlum, opinberum stofnunum, söfnum og galleríum.
Í síðasta verki sínu sem hefur teygt sig yfir heilan áratug og hverfist um hugmyndir um nýja stjórnarskrá fyrir Ísland, breiddu þau aldeilis út angana og söfnuðu liði sem þau kalla Töfrateymið og samanstendur af allskonar fólki; listafólki, fræðafólki, aðgerðarsinnum. Nú stendur yfir í Hafnarborg, sýning sem er framhald einkasýningar sem þau héldu fyrir 10 árum síðan og byggði á Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands frá 1944. Það upprunalega plagg, innsiglað og undirritað er einmitt hluti af núverandi sýningu. Við stóðum eiginlega agndofa frammi fyrir þeirri staðreynd að hún væri það. Slíkt myndi tæpast gerast í öðrum og stærri löndum, en má túlka sem ákveðið traust og nálægð á milli stjórnvalda og listamanna. Við mælum með heimsókn.
(Það rifjast upp fyrir mér lítil saga þar sem ég var að vinna með ítölskum sýningarstjóra fyrir nokkrum árum. Sá stýrir helsta samtímalistasafni í Wales og hefur stýrt sýningum víðs vegar um heiminn. Við vorum að leita að staðsetningu fyrir gjörning og upp kemur hugmynd um stóra svið Þjóðleikhússins. Viðbrögðin voru jákvæð og við fengum leyfi til að koma og skoða og var vísuð bakleiðin að sviðinu af starfsmanni í dyragættinni. Hann hvarf svo til sinna starfa, við rötuðum aftur út. Sýningastjórinn fyrrnefndur var ofan dottinn. Þarna stóðum við ein á sviðinu í sjálfu Þjóðleikhúsinu. Engin öryggisgæsla, enginn svo mikið sem að fylgjast með okkur. Alein. Hann sagði þetta myndi hvergi annars staðar gerast en sjálf hafði ég lítið hugsað um þessa hlið málsins.)
Sýningin í Hafnarborg birtir heilsteypta mynd af verulega umfangsmiklum og vel úthugsuðum gjörningi sem fram fór í porti Hafnarhúss Listasafns Reykjavíkur í október síðastliðnum undir yfirskriftinni Í leit að töfrum. Allar greinar hinnar nýju stjórnarskrár, afsprengi vinnu stjórnlagaráðs, voru þá fluttar í formi tónlistar og kröfuspjöld og borðar, pottar og pönnur búsáhaldabyltingarinnar fylltu portið. Hópur aðgerðarsinna gekk svo fylktu liði að Alþingishúsinu með viðkomu við Stjórnarráðið með risavaxna borða áletraða Nýju stjórnarskrána takk! sem splæst var saman í risaveggmynd sem hífð var upp fyrir framan Alþingishúsið. Skrásetning í formi videós er á sýningunni, 5 klukkustundar langt, ásamt öllum mununum sem voru hluti af innsetningunni í Hafnarhúsinu. Hér er myndband sem birt var af gjörningnum.
Libia og Ólafur hafa á þegar þokkalega löngum ferli sínum þróað vinnuaðferðir og nálgun sem nær nýjum hæðum með samvinnu við þennan risastóra hóp fólks, sannarlega í anda lýðræðis. Myndmálið er frjálslegt og vel pússað, litagleðin kraftmikil svo eftir er tekið og samtakamátturinn áþreifanlegur. Nýlega átti Hanna Styrmisdóttir sem mikið hefur unnið með tvíeykinu samtal við þau í fyrirlestrarröð myndlistardeildar Listaháskóla Íslands þar sem þau kafa ofaní vinnuferlið og verk þeirra með áherslu á samstarfið. Hvað sem hverjum finnst um megin skilaboðin, ákallið um nýja stjórnarskrá, er ljóst að róttæklinga er alltaf þörf til að rýna í ríkjandi strúktúra og ráðandi öfl og setja fingur á mögulega misbresti. Hlutverk listamanna í samfélaginu þarf þó að mínu viti ávallt að vera skilyrðislaust. Í þeirra hópi eru alltaf einhverjir róttæklingar.
Libia og Ólafur voru fulltrúar Íslands á 54. Feneyjatvíæringnum árið 2011. Eitt uppáháldsverkið mitt úr þeirra smiðju er sería sem hefur átt sér ýmsar birtingarmyndir í mörgum löndum, Landið þitt er ekki til, og var það yfirskrift sýningar þeirra í Feneyjum, þá á ítölsku, Il tuo paese non esiste. Íslenski skálinn var þá utan aðal sýningarsvæðis tvíæringsins eins og fjölmargir þjóðarskálar, í gömlu þvottahúsi í skrúðgarði skólabyggingar sem reist var af indverskum Armenum í Dorsoduro hverfi Feneyja. Í grein sem birtist eftir þátttöku þeirra má fá eilitla innsýn inn í Feneyjatvíæringinn með sjónarhorni eins fjölmargra gagnrýnenda sem hverju sinni sækja þennan stærsta listviðburð heims. Næsta Feneyjatvíæringi sem opna hefði átt nú í maí var frestað um ár vegna heimsfaraldurs. Nú er ráð að hefja undirbúning á Feneyjaferð, leggja fyrir og grúska í margslungnum heimi listar og menningar sem þessi merkilegi staður sem tengir austrið og vestrið er.
Við erum að hlusta 📻
Við deilum í dag til gamans hlaðvarpssarpinum okkar. Þar er að finna bæði þáttaraðir sem við höfum mælt með en líka eitt og annað sem við erum að hlusta á núna. Til dæmis nýlegt viðtal Sigurlaugar Margrétar á Rás 1 við Jóhönnu Friðriku sem landsmenn dást að um þessar mundir í sjónvarpsþáttaröðinni Systraböndum og frásögn af fjarðahoppi landpósts á Vestfjörðum.
II. Úrval ljósmynda
Spessi: 1990–2020 ,
Myndasal Þjóðminjasafns Íslands við Suðurgötu.
Stendur til 29. ágúst, 2021.
Lagalistinn með síðasta fréttabréfi var innblásinn af tónlistarhátíðinni Aldrei fór ég suður á Ísafirði. Þá lá fyrir að hún yrði ekki haldin um páskana eins og venja hefur verið síðan blásið var til fyrstu hátíðarinnar um páska 2004. Það var einmitt um páskana 2004 sem ljósmyndarinn og Ísfirðingurinn Spessi var á vappi á heimaslóðum og tók einskonar úrtak af fólki á Eyrinni, stillti því upp og smellti af. Þannig má segja að myndaserían Úrtak sé einkonar rannsókn á fólkinu, veðrinu, snjóalögum og stemningu vestra í páskabænum þegar fyrsta rokkhátíð alþýðunnar fór fram á Skíðaviku.
Það er annars töluverð Ísafjarðarslagsíða á yfirlitssýningu á verkum Spessa sem opnaði fyrir páska í Þjóðminjasafninu. Auk úrvals úr myndaröðinni Úrtak sækja margar aðrar þeirra efnivið sinn í heimabæ ljósmyndarans. Þar má nefna tvær fallegar seríur sem Spessi kallar Hetjur. Sú fyrri sýnir fyrrum sjómenn, hetjur hafsins, uppábúna og uppstillta og sú síðari kvenskörunga í sínu fínasta pússi.
Á stórum vegg í salnum er að finna nýjustu myndaröðina; hér enn á ný úrtak Ísfirðinga og Vestfirðinga. 23 andlitsmyndir á fallega bláum bakgrunni. Serían heitir C19 og fólkið á það sameiginlegt að hafa smitast af Covid-19 í fyrstu bylgju faraldursins fyrir réttu ári og náð sér.
Þetta er hrein og bein skrásetning sem hreinlega gæti birst með einhverri rannsókn hjá Kára Stefánssyni! Þetta fólk fékk Covid-19 og náði sér út úr því,
segir Spessi í viðtali við Morgunblaðið nýlega. Við höfum áður velt upp þeirri hugsun hér að þó samkomutakmarkanir í heimsfaraldri hafi hægt á menningar- og listalífi landans séu líkur á að listsköpun kraumi víða í einangrun og óvenjulegu samhengi nútímans. Það verður spennandi að sjá hvað kemur úr forðabúrum listamanna þegar lífið færist í eðlilegra horf. Hér má segja að sé komið eitt fyrsta Covid-19 listaverkið, upp á vegg í sjálfu Þjóðminjasafninu. Sjálfsagt bara byrjunin.
Vorið 1999 var á Kjarvalsstöðum sýningin Bensín þar sem Spessi sýndi fjölmargar ljómyndir af íslenskum bensínstöðvum. Þessi sýning markaði þáttaskil í ferli Spessa og opnaði dyr út í heim. Ein myndanna úr röðinni hangir nú uppi í Þjóðminjasafninu. Bensíndælan á hlaðinu við Vegamót á Bíldudal í Arnarfirði hefur án efa verið fest á margar filmur í gegnum tíðina enda bakgrunnurinn stórbrotinn.
Heimsókn í Þjóðminjasafnið er vel hægt að mæla með, þangað er alltaf gaman að koma. Þó svo að ágætt kaffihúsið hafi nú horfið á braut er aðgöngumiðakerfið mjög aðlaðandi en keyptur miði gildir í heilt ár og því hvetjandi að skella sér aftur og aftur. Við mælum með yfirlitssýningu á 30 ára starfsferli Spessa.
III. Endurlit
Stuart Skelton syngur Wesendonck-ljóðin,
upptaka frá tónleikum í febrúar.
Youtube-rás Sinfóníuhljómsveitar Íslands.
Í janúarlok sendum við áskrifendum meðmæli um tónleikaferð í Hörpu. Þar átti ástralski tenorinn Stuart Skelton að syngja Wesendonck-ljóð Wagners. Allt stóðst og Stuart söng með Sinfóníuhljómsveit Íslands undir stjórn Evu Ollikainen. Það var öllum ljóst sem í Eldborg sátu þetta febrúarkvöld að á sviðinu var enginn aukvisi. Hann söng undurvel og kom verkefninu frá sér svo af var mikill sómi. Sinfóníuhljómsveitin tók tónleikana upp í mynd og hefur fyrir nokkru birt flutning Stuarts á efnismikilli Youtube-rás hjómsveitarinnar.
Íslensku tónlistarverðlaunin verða afhent á laugardag og þar er téður tenor tilnefndur sem söngvari ársins. Við mælum með þessari upptöku.
Með kveðju,
Edda og Greipur
Eitt að lokum: Sítrónubökur lesenda 🍋
Í síðasta fréttabréfi stungum við upp á að lesendur skelltu í heiðgula sítrónuböku um páskana. Ekki nóg með að við höfum fengið fréttir af bakstri víða um land, þá hafa nokkrir lesendur sent okkur myndir. Myndir eru til að muna og til gamans látum við nokkrar fylgja og þökkum áskrifendum fyrir að deila með okkur þessum minningum.
Harpa bakaði á Svalbarðseyri í Eyjafirði:
Brynja Huld bakaði í gömlu húsi á Eyri við Skutulsförð:
Innar í sama firði bakaði Snorri sína sítrónuböku: