Sunnudagurinn 27. júní.
Við öndum að okkur hásumrinu. Byrjum á sumartónleikum á suðurlandinu og höldum svo í miðborgina og eigum viðkomustaði sitt hvorum megin við tjörnina, í Hólavallagarði og Sumarnótt Ragnars Kjartanssonar í Listasafni Íslands. Óski maður þess geta þetta leikandi orðið okkar eigin helgistundir á þessum bjartasta tíma ársins, þar sem margslungið endurlit magnar upp núið.
Með sunnudagskaffinu í dag ☀️
I. Sumartónleikar í Skálholti,
- Við erum að hlusta
II. Sumarnótt Ragnars Kjartanssonar,
III. Fólkið í garðinum.
- Eitt einn: forræktaðar matjurtir úr garðplöntustöðvum landsins
I. Mjög gamalt og glænýtt
Opnunartónleikar
Sumartónleikar í Skálholti, Biskupstungum.
Fimmtudaginn 1. júlí kl. 20.
Það rifjuðust upp skrif okkar síðan í nóvember 2019. Við vorum að velta fyrir okkur tímanum og notuðum til þess nýlegt hraun í Borgarfirðir (3000 ára) og ævaforn handrit (um 1000 ára). Tilefnið var þá nýútkomin bók um íslensk tónlistarhandrit, Tónlist liðinna alda, eftir Árna Heimi Ingólfsson og um leið bók Andra Snæs Magnasonar, Um tímann og vatnið.
Þetta sum sé rifjaðist upp núna því á fimmtudag, 1. júlí, fara fram opnunartónleikar Sumartónleika í Skálholti. Þar dustar kammerhópurinn Cauda Collective rykið af yfir 800 ára gömlum handritum að Þorlákstíðum (hins helga Þórhallssonar) og flytur í nýjum útsetningum. Um er að ræða tíðabænir sem sungnar voru á Þorláksmessum (23. desember og 20. júlí) fram að siðaskiptum, Þorláki til dýrðar. Hugsa sér að til séu skinnhandrit, allt að 1000 ára gömul, sem geyma tónlist.
Á tónleikunum hljóma líka tveir strengjakvartettar eftir staðartónskáld Sumartónleikanna í ár, þau Hauk Tómasson og Eygló Höskuldsdóttur Viborg.
Hér er tilvalið að benda á metnaðarfulla útgáfu sönghópsins Voces Thules á Þorlákstíðum. Útgáfuna má finna á þremur plötum á Spotify.
Við erum aðdáendur dómkirkjunnar í Skálholti og Sumartónleikanna þar. Í júní í fyrra rötuðu eftirfarandi línur í fréttabréf okkar:
Ekki skemma listaverk brautryðjendanna; altaristafla Nínu Tryggadóttur og nýuppgerðir gluggar Gerðar Helgadóttur fyrir. Og svo er það útsýnið af kirkjutröppunum þegar út er komið eftir velheppnaða tónleika. Þetta er allt, saman eða eitt og sér, ferðarinnar virði.
Þessi orð standast sannarlega tímans tönn og því full ástæða til að mæla með síðdegisbíltur í Biskupstungur. Suttar dagsferðir eru tilvaldar til að fylla sumarið fleiri ævintýrum. Ef tími gefst til mætti staldra á Matkránni í Hveragerði á leiðinni austur. Aldrei að vita nema hún komi við sögu fljótlega aftur.
Við erum að hlusta 🎧
Tónlist eftir Hauk Tómasson, Þorkel Sigurbjörnsson, Philip Glass, nýtt lag með Guðfinni Sveinssyni og sumarsmellur með GÓSS.
II. Sumarnótt við tjörnina
Sumarnótt, einkasýning Ragnars Kjartanssonar,
Listasafni Íslands.
Sýningin stendur til 19. september 2021.
Mér þykja alltaf ákveðin forréttindi að hafa aðgang að heimsklassa listaverkum í minni heimabyggð sem gott er að dvelja með löngum stundum og jafnvel endurtekið. Uppgötva eitthvað nýtt við hverja heimsókn, endurtaka og dýpka það sem er kunnuglegt, nærast í hverju skrefi og hlúa þannig að sjálfri mér. Eitt slíkt er nú uppi í Listasafni Íslands, Sumarnótt eftir Ragnar Kjartansson.
Tvö pör, tvennir tvíburar, ganga hringsælis og umlykja gesti með tregablandinni rómantík í íslenskri náttúru suðurlandsins á um klukkustundar langri göngu sinni á meðan fuglarnir hvílast í hásumarnóttinni. Bryce og Aaron Dessner, best þekktir sem tvíburarnir í bandarísku ofurhljómsveitinni The National, spila með köldum en liprum fingrum á gítara og Kristín Anna og Gyða Valtýsdætur syngja sínum draumkenndu röddum, á köflum raddað eins og þær hafa sennilega gert frá barnæsku. Raddir allra fjögurra renna af og til saman en eftir því sem áhorfandinn hreyfir sig í rýminu beinast hlustir að nærtækustu upptökunni, sem var eins og ljóst má vera mikil tæknileg áskorun.
Mikið svigrúm er fyrir áhorfendur til að velta vöngum, anda að sér sumarnóttinni, náttúrunni, tónlistinni og eiga langa góða vinastund, ástarfund, einveru í trega eða gleði, rigningardag eða hvað nú á við á þessu sumri.
Tökustaðurinn er inni í Eldhrauninu sem flóði í Skaftáreldunum 1783-4, eldgosi sem hafði víðtæk áhrif og breytti jafnvel loftslagi þess tíma. Sýningunni fylgir innihaldsríkt samtal við Ragnar þar sem hann segir frá áhrifavöldum á verkið og Carolee Schneemann sem hann tileinkar Sumarnótt, en hún var einhver merkasti listamaður okkar samtíma og frumkvöðull á sviði gjörninga- og videólistar en sjálf leit hún alltaf á sig sem málara. Carolee var Ragnari mikill mentor og í viðtalinu segir hann frá tenginu þeirra og setur verk sitt í samhengi við verk hennar og annarra listamanna samtíðarinnar og fyrri tíma.
Verkið sem er fjölrása videóverk var framleitt af Vinnustofu Ragnars sjálfs og var það fyrst sýnt í hinu mikilfenglega Metropolitan Museum of Art í New York sem ég kom sjálf fyrst í við það tækifæri, en þá var verkið sýnt undir heitinu Death is Elsewhere. Fyrir þá sem ekki hafa komið þangað get ég ekki nógsamlega mælt með heimsókn. Í þessu litla viðtali sem MET setti saman er færi á smá innliti á safnið og nasasjón af verkinu. Uppsetningin á verkinu í Listasafni Íslands er ekki síðri en ytri aðstæður og stemningin þar eru eins og gefur að skilja allt öðruvísi en í MET þar sem mikil stemning var að ganga í gegnum safnið stóra til að komast að verkinu. Ég hallast að því að uppsetningin sjálf sé hentugri í Listasafni Íslands, verkið passar ljúflega inn í salinn og vel hefur verið búið um það. Við mælum einlæglega með endurteknum heimsóknum í Sumarnóttina sem segja má að sé frumsýnd við tjörnina undir nýju nafni.
III. Endurlit á sumargöngu
Fólkið í garðinum
Sarpur RÚV
Aðgengilegt til 22. maí 2022
Meira af gömlu og nýju, nú hinum megin við tjörnina. Án þess að fara um það mörgum orðum þá stöndumst við ekki mátið að mæla með röð útvarpsþátta á Rás 1 sem segja sögu fólks sem hvílir í Hólavallagarði við Suðurgötuna. Þjóðlegur fróðleikur er jú allra bestur og Hólavallagarðurinn seiðmagnaður með sínum dulúðuga og glæsilega trjágróðri, óljósu stígum, mjúku steinum og einstöku friðsæld.
Garðurinn er heimild um list- og táknfræði, persónusögu og ættfræði og stefnur í byggingarlist, minningarmörkum, garðyrkju og handverki.
Svo er Hólavallagarði meðal annars líst á wikipedia enda merkilegur staður hér á ferð. Þættirnir heita Fólkið í garðinum og eru í umsjón Þorgerðar Ásu Aðalsteinsdóttur sem leiðir þá af mikilli lipurð og með ómþýðri röddu. Fyrsti þátturinn hefst á sögu Guðrúnar Oddsdóttur (1779-1838) en hún er vökukona garðsins og var eins og glöggir koma auga á 4-5 ára á tímum Skaftárelda. Erfiðlega reyndist að finna þann sem vaka skyldi yfir garðinum en hvorki meira né minna en sex létust í Reykjavík áður en Guðrún var fyrst lögð til hvílu í garðinum.
Í þáttunum kemur margt sérlega áhugavert fram og verða tengsl fólksins og Reykjavíkurlífið hlustendum ljóslifandi. Frásögnin ferðast allvíða og segir til að mynda af tvíburasystrunum og skáldkonunum Herdísi Andrésdóttur (1858-1939) og Ólínu Andrésdóttur (1858-1935) sem aðskildar voru við fjögurra ára aldurinn en gáfu svo saman út ljóðabók um sextugt sem vel var tekið. Þriðja listræna tvíburaparið hér á ferð í fortíðinni.
Ljóslega er hægt að hlusta hvar og hvenær sem er, til dæmis má hlusta á einn þátt á leiðinni í Skálholt á fimmtudag, en svo er gaman að hlusta á meðan gengið er um garðinn sem kominn er í sitt sumarskrúð, hvort heldur er snemmmorguns eða að síðkvöldi í angan af næturfjólum.
Hásumarkveðjur,
Edda og Greipur.
Eitt einn…
Talandi um garða, þá bendum við á að enn er ekki of seint að setja niður kartöflur nú eða kaupa forræktaðar matjurtir til að stinga niður í garðinn heima; salat sem mun vaxa fram á síðsumar, kryddjurtir, grænkál eða annað sem hugurinn girnist. Liggi leiðin úr sveit í borg má koma við í þeim fjölmörgu garðplöntustöðvum sem starfræktar eru víða um land og hafa hver sín sérkenni og sjarma. Ágætt yfirlit yfir þær má finna á vef garðplöntuframleiðenda en því til viðbótar mætti nefna Þöll í Kaldárselinu og Gleym mér ei í Borgarnesi þar sem vafalaust margir eiga leið hjá um þessar mundir.