Sunnudagurinn 3. janúar 2021.
Gleðilegt nýtt ár góðu áskrifendur. Við, Edda og Greipur, þökkum samfylgdina á liðnu ári. Í dag lítum við til tveggja listamanna og bætum gæðastundum við í umferðina. Það er bjart framundan, við getum verið viss um það. Sú staðreynd er augljós þegar maður getur af sannfæringu mælt með verkum ungra listamanna – þá er von á góðu.
Með sunnudagskaffinu í dag ☕️
I. Sprungur eftir Heklu Magnúsdóttur
II. Dauði skógar eftir Jónas Reyni
III. Hugleiðing um hversdagsalúð
- Gæðastund í umferðinni
- Eitt að lokum: Bach býr fyrir vestan
I. Töfrar
Sprungur eftir Heklu Magnúsdóttur
Bandcamp
Hekla Magnúsdóttir gaf á haustmánuðum út plötuna Sprungur sem er hennar önnur plata en sú fyrsta kom út árið 2018 og heitir Á. Hekla er einn af afar fáum þeramínleikurum á Íslandi en hún lærði á þetta sérstæða hljóðfæri í Finnlandi fyrir allmörgum árum síðan og hefur því leikið á það um langt skeið. Þeramínið varð hundrað ára á nýliðnu ári og í tilefni af því spjölluðu blaðamenn BBC við Heklu. Þar er þessu sérstaka og heillandi hljóðfæri gerð skil og notkun þess fyrr og nú.
Coming from a classical background, learning cello, the theremin just seemed otherworldly to me...sometimes it can sound like a giant beast and at other times a fragile bird.
Platan byrjar á drungalegum nótum. Kannski eins og mitt í umbrotum á óvissutímum á ferðalagi á milli vídda. Heiti plötunnar og titlar laganna gefa enda til kynna tíma þar sem hugrekkis og áræðni er þörf. Það er eins og hún eigi vel við núna.
Kisa veitir umbrotunum athygli, róast fljótt og finnur að allt er eins og það á að vera og heldur sína leið. Lögin taka við eitt af öðru og lítið eitt óræður og dularfullur söngur heyrist af og til og þeramínið dúkkar fljótlega upp úr óvissunni. Töfrandi ómar þess snertu nýja strengi innra með mér sem þægilegt var að vekja. Í raunheimi (hvað var það aftur?) notast Hekla samt alls ekki við neina strengi. Það eru ósýnilegar rafsegulbylgjur sem hún leikur fimlega á og lokkar af mikilli kostgæfni fram djúpsjávar draumkennda tóna. Töfrum líkast.
Mynd fengin að láni af https://folkestonefringe.com/events/hekla/
Án þess að hafa nokkurt vit á þeramínleik finnst mér eins og Hekla sé mjög fær og hafi þurft að virkja og næra fleiri skilningarvit til að framkalla verkin og tónana. Bylgjur, tíðni – var ekki allt í heiminum eitthvert form af tíðni? Tíðni sem við erum að hækka eilítið til góðs með jákvæðum hugsunum, köldum böðum, heilnæmu mataræði, andlegri vakningu, jarðtengingu, öndun og kærleika. Ég heyrði meira að segja af því um daginn að kórónuveiran sjálf lifði bara við frekar lága tíðni.
Sprungur hefur víða vakið verðskuldaða athygli og var á dögunum dregin fram sem einn af gullmolum ársins í Grapevine.
In this critic’s mind, Hekla’s timeless music will be the one we will remember a century from now.
Sprungur var gefin út í takmörkuðu upplagi á segulbandi en einnig er hægt að kaupa hana á stafrænu formi. Umslagið er mjög fallegt og einnig fær Hekla til liðs við sig nokkra tónlistarmenn á plötunni. Við mælum heilshugar með hlustun.
Við erum að hlusta 🎶
Við ætlum að horfa smá á sjónvarpið, lesa og hlusta á tónlist í janúar.
II. Að rækta skóginn sinn
Dauði skógar eftir Jónas Reyni Gunnarsson
Það hafði verið óstöðvandi rigning fyrir austan dögum saman, svo mikið hafði rignt að brúin yfir fljótið fór á kaf og því ófært yfir hana. Elstu menn könnuðust ekki við að þetta hefði gerst áður.
Þetta er ekki lýsing á aðdraganda hamfaranna í Seyðisfirði fyrir jólin heldur aðstæður sem Jónas Reynir Gunnarsson bjó til fyrir bók sína Dauði skógar sem kom út í haust.
Það er mögnuð staðreynd að aurskriða fyrir austan sé vendipunktur sögu þessa unga rithöfundar í bók sem kemur út haustið 2020. Nokkrum vikum síðar tekur að rigna linnulaust við austurströndina með afleiðingum sem við öll þekkjum. Og svo í Noregi.
Við upplifum breytingatíma. Það verður einhvernveginn ljósara með hverjum deginum. Óstöðvandi rigningar seint í desember. Plágur. Öfgar.
Í bókinni hans Jónasar Reynis fellur sum sé aurskriða. Líkt og á Seyðisfirði verður ekki manntjón, sem betur fer. En með skriðunni fer skógur sem foreldrar söguhetjunnar gróðursettu og tjónið því tilfinningalegt og töluvert. Skóginum er lýst svona í sögunni:
Þetta var þéttur en lítill lerkiskógur sem þó var hægt að villast í. Ekki ein af þessum handahófskenndu birkisamkomum sem sumir vilja kalla skóg, sagði pabbi, sem gat ekki lofsungið neitt án þess að tala eitthvað annað niður. Honum þótti lauftré best geymd í görðum.
Af hverju plöntuðu þau ekki furum og greni líka? Þá spurningu bar á góma. Svarið við henni var að pabba þótti sígræn tré hrokafull. Þau eru að þykjast vera ódauðleg, sagði hann. Ég hugsa nú að þetta hafi verið eftiráskýring til að réttlæta einsleitni skógarins.
Þau gróðursettu skóginn til að takast á við sorg og missi. Höfundurinn veit eins og við að gróðursetning og ræktun er heilandi. Og margbreytileikinn seigari en einsleitnin.
Jónas Reynir er skemmtilegur höfundur og frumlegur. Bókin er auðlesin, kemur á óvart og er tilnefnd til Íslensku bókmenntaverðlaunanna. Við mælum með lestri með augum, nú eða eyrum.
III. Um hversdagsalúð
Sérhver, sérhvern dag í sérhverjum aðstæðum.
Janúar er ekki mánuðurinn til að hefja átak í einu sem neinu. Almennt séð erum við ekki mjög hrifin af átökum, frekar því að tileinka sér það sem hentar lífsviðhorfum hvers og eins og iðka það sem maður hefur trú á sérhvern dag. Í því geta vissulega falist einhver átök en þau eru af öðru meiði og geta verið nauðsynleg. Við vekjum hér sérstaklega máls á því sem helst mætti kalla hversdagsalúð, það að veita því hversdagslega athygli, þakka fyrir það og hlúa að því.
Okkur er minnisstætt tónverk sem tónskáldið Kjartan Sveinsson samdi fyrir allmörgum árum þegar hann var enn meðlimur í hljómsveitinni Sigur rós. Hann skrifaði niður allt sem hann trúir á, kallaði verkið Credo, fékk mömmu sína sem er latínukennari til að snúa textanum yfir og var það flutt sem kórverk í kirkju. Upptakan er ekki frábær en verkið gott og um leið fín áminning um að taka sér góða stund í fara yfir það sem er okkur mikilvægt. Nýliðið ár var vissulega góð æfing í því og ekki síður mikilvæg þegar horft er fram á veginn eða á bólakaf inn í líðandi stund.
Við höfum trú á að njóta skammdegisins, rækta vinskap, góðan fíling, leggja fallega á borð, velja tónlist við sérhvert tækifæri, vanda orðaval, fægja kranann á baðinu sérlega vel, hafa blóm (ræktuð á Íslandi að sjálfsögðu) í vasa og segja hug okkar upphátt við fólkið okkar. Fara svo nýjar göngleiðir í nærumhverfinu og veita athygli því sem við gjarnan tökum sem sjálfsögðu eða leggja í smá bíltúr til að fara á þekktar slóðir og njóta þeirra í vetrardvalanum. Nú eða festa kaupa á góðri vínflösku og opna hana á þriðjudegi til að njóta með fiskbollunum og skála fyrir myrkrinu. Afgangurinn geymist vel í kæli til helgarinnar. Við höfðum samband við sérfræðing í málinu sem mælir með þessu berjaríka pinot noir sem ber með sér keim af skógarbotni og kemur alla leið frá Nýja Sjálandi og
klikkar ekki, fer með þig í ferðalag, sem við þráum öll.
Já, það er ekki hægt að segja annað en að við þráum að fara í ferðalag og því er sannarlega fagnaðarefni að þau eru margbreytileg og ekki eftir neinu að bíða.
Við ljúkum þessari hugleiðingu um hversdagsalúðina með broti úr ljóðinu Alsnjóa eftir Jónas Hallgrímsson. Það kann að vera dramatískt en hví ekki að njóta slíkrar fegurðar í ímynduðu ferðalagi á milli heima. Við öndum djúpt, inn og út. Aftur og aftur.
Eilífur snjór í augu mín
út og suður og vestur skín,
samur og samur inn og austur,
einstaklingur! vertu nú hraustur.
Nýárskveðjur og ósk til ykkar allra um ómældar góðar stundir og gleði á komandi ári,
Edda og Greipur
Gæðastund í umferðinni: 🚘
– Blokkir eru bestar
Við íbúar Reykjavíkur og nágrennis eigum þess kost, með frekar lítilli fyrirhöfn, að komast í óspillta náttúru. En í borginni sjálfri er líka margt að finna fyrir augað til að njóta. Þó víða finnist manni kannski ekki hafa verið vandað til verks er það alls ekki algilt. Þessu hefur Karl Fannar Sævarsson veitt athygli og leyfir öðrum að njóta á Instagram-síðunni Blokkir eru bestar. Umhverfi blokkanna er stundum ekki upp á sitt besta og öll þekkjum við byggingar þar sem viðhald mætti vera reglulegra en margar eru þær mjög fallegar byggingar sem við mælum með að lesendur veiti athygli í umferðinni og eigi þannig gæðastund með sjálfu sér, öðru samferðarfólki og nærumhverfinu.
Eitt að lokum: Bach býr fyrir vestan
Í gær birtist á Kjarnanum grein eftir rithöfundinn Auði Jónsdóttur. Þar lítur hún til nýliðins árs og horfir um leið fram á veginn. Hún segir meðal annars:
Og hvað stendur upp úr á þessu skrýtna ári?
Fegurðin, hugsa ég – af ásetningi því ef fegurð er merkingin sem ég legg í veruleikann, þá verður hún raunveruleikinn. Eftirminnilegasta augnablik mitt þetta árið er ekki þyrluhljóð um nótt í aðþrengdri innilokun heldur sellótónar í gamalli kirkju á Vestfjörðum á sumarsólstöðum, þegar víðáttan var algjör og himinn rann saman við sjóinn í botnlausum bláma.
Einhverjir lesendur okkar muna eftir meðmælum frá í maí þar sem við stungum upp á að fólk héldi vestur á firði um sumarsólstöður og hlýddi á Bach-svítur fyrir selló leiknar af Sæunni Þorsteinsdóttur. Greipur stóð fyrir ævintýrinu ásamt Sæunni og það er okkur sönn ánægja að benda á þessa fallegu hugleiðingu Auðar.