Sunnudagurinn 12. mars
Sólin og kuldinn æsa upp í okkur páskatilhlökkun. Okkur þykja páskarnir tilvaldir til að hreyfa okkur aðeins. Hreyfa okkur úr stað, hvort sem er nýta samliggjandi frídaga fyrir heimsókn í annan landshluta eða brjóta dagana upp með dagsferð út úr bænum.
Í dag sendum við ykkur hugmyndir að dægradvöl í páskafríi á Akureyri, Ísafirði og Reykjavík.
Með sunnudagskafinnu 🍷
I. Ísafjörður,
- Lagalisti Eddu og Greips
II. Akureyri,
- Páskabakan
III. Hvalfjörður.
I. Ísafjörður
Skíðavika á Ísafirði um páska, 5.–10. apríl.
Fyrir marga Ísfirðinga og jafnvel fólk þeim tengt eru páskar á Ísafirði ómissandi ár hvert. Bæjarhátíðin Skíðavikan hefur verið haldin á Ísafirði um páska frá árinu 1935 og dregið marga gesti vestur alla tíð. Þannig fyllist bærinn af fólki og götur, brekkur og brautir iða af lífi frá morgni til kvölds. Þetta hefur átt við frá fyrstu Skíðaviku og er enn raunin. Við mælum með Ísafirði um páska, hvort sem gestir hyggjast standa á skíðum – bara spóka sig í bænum – eða njóta Rokkhátíðar alþýðunnar – Aldrei fór ég suður.
Sé nokkuð þokkalegt veður ætti ekki að vefjast fyrir neinum að renna vestur, 6 klst. akstur á góðum vegum alla leið. Við bendum þó öllum þeim er hyggja að ferðalögum á þessum árstíma að fylgjast með verðurspám og ástandi veganna á Umferðin.is Icelandair heldur líka úti daglegri flugáætlun vestur. Á tíunda áratug síðustu aldar voru vegirnir ekki eins og þeir eru í dag og fyrstu ár áratugarins líka mjög snjóþung. Þá var reist loftbrú milli Ísafjarðar, Reykjavíkur og jafnvel Akureyrar. Minnisstæður er skírdagur, bjartur og fagur, fjörðurinn fullur af snjó og Fokkerar Flugleiða komu samtals 13 ferðir vestur þann daginn og með þeim 600 gestir.
Eins og áður sagði var fyrsta Skíðavikan haldin 1935. Þá var ekki vegasamband við Ísafjörð og fluginu ekki fyrir að fara. Gestir þessara fyrstu Skíðavikna komu því að mestu sjóleiðina. Í Fálkanum frá 1939 er skemmtileg frásögn af ferð skíðamanna úr Reykjavík á Skíðaviku. Útlitið hafði ekki verið gott fyrir vesturför því engar skipaferðir voru áætlaðar til Ísafjarðar sem pössuðu páskagestum. Því höfðu mörg gert aðrar páskaráðstafanir en ekki allir sem vonuðust enn eftir að komast á Ísafjörð. Á elleftu stundu bar svo við að vöruflutningaskipið Edda var væntanlegt til Reykjavíkur með timbur- og sementsfarm á pálmasunnudegi.
Samningar við útgerð skipsins, Skipafélagið Ísafold náðust ef næg þátttaka yrði tryggð – 120 farþegar að lágmarki. Ferðin var auglýst í blöðum samstundis og nokkru síðar 140 miðar seldir.
Á mánudagsmorgni var tekið til óspiltra málanna við affermingu Eddu, sem nú átti að breyta í skemmtiferðaskip. Um hádegi á miðvikudag var allur viðurinn kominn í land og upplestir tæmdar, en þar áttu farþegar að búa. En cementið í undirlestum skipsins, – nálega 1100 smálestir, – var látið óhreyft, enda var það hin ákjósanlegasta seglfesta. Nú var aðeins eftir að fá farþegunum svefnrúm eða dýnur til að hvílast á. Einnig það tókst. Eimskipafjelag Íslands brást vel við og ljeði allar dýnur, er það átti í landi. Skátar ljeðu nokkrar, en þrjátíu nýjar dýnur varð þó að kaupa til fararinnar. Var nú lestargólfið þakið dýnum, dýna við dýnu, en þó hæfilegir gangar á milli. – Veggir „svefnskálans“ voru klæddir striga frá gólfi til lofts, – þ.e. þilfars, – og skreyttir tugum fána í öllum reglulegum litum og af öllum mögulegum gerðum, en í lofti var komið fyrir mörgum „rafsólum“, svo að bjart var sem í veislusal.
(Lúðvík Guðmundsson í Fálkanum, 19. tbl. 1939.)
Það er auðvelt að gleyma sér í Skíðavikusögum og þær eru margar og hver kynslóð á sínar sögur. Eftir að snjóflóð grandaði skíðasvæði Ísfirðinga um páska 1994 urðu aðrir þættir hátíðarinnar veigameiri; veitingastaðir bæjarins með þemakvöld og menningarviðburðir blómstruðu. Skíðavikan er nú bæði útivistar- og menningarhátíð þar sem Rokkhátíð alþýðunnar – Aldrei fór ég suður ber hæst.
Páskar 2023
Þegar þetta er skrifað er ekki útséð um páskasnjó vestra. Enn eru gönguskíðabrautirnar djúsí að sjá á daglegum myndum frá skíðasvæðinu. Vonandi hittast Skíðavikugestir á Dalnum. Okkur langar líka að benda á skemmtilega ferð í Hornstrandafriðlandið laugardaginn 8. apríl. Þá er siglt að morgni að Látrum í Aðalvík og gengið á skíðum með leiðsögn um Stakkadal og Stakkadalsfjall og svo niður til Hesteyrar um Hesteyrardal. Ferðin er dagsferð og því siglt heim á ný í tæka tíð fyrir síðara kvöld tónlistarhátíðarinnar Aldrei fór ég suður.
Í dagsferðinni gefst einstakt tækifæri til að heimsækja friðlandið á Hornströndum að vetri en þangað er sjaldan haldið utan sumarmánaðanna. Það er ferðaskrifstofan Vesturferðir sem heldur utanum ferðina.
Þegar í höfn á Ísafirði er komið er tilvalið að skola af sér. Ef allt gengur að óskum ætti að nást að gera það í Sundhöll Ísafjarðar sem er skylduviðkomustaður þegar kaupstaðurinn er heimsóttur. Svo er ekki seinna vænna að blanda sér einn drykk.
Við mælum með laugardagskvöldinu á Aldrei fór ég suður. Hátíðin fer fram í skemmu rétt við Neðstakaupstað. Lítið er gefið uppi um hvernig dagskránni er raðað en þær hljómsveitir og tónlistarmenn sem koma fram hafa verið kynntir. Við leggjum til að tónleikagestir séu búnir að koma sér fyrir kl. 20:40 og hafi þá þegar snætt plokkfisk í Aldrei Mathöll á hátíðarsvæðinu. Við þykjumst svo vita að dagkránni ljúki með stuðbandinu FM Belfast. Látum okkur ekki vanta þar.
Fyrir þá áskrifendur sem koma snemma vestur býður ritstjórnin upp á drykk milli kl. 5 og 7 á skírdegi á Túngötu 3. Verið hjartanlega velkomin.
Lagalisti Eddu og Greips
Hér kennir ýmissa grasa. Óskarsverðlaunin verða afhent í nótt, falleg tónlist við kvikmyndina Tíðindalaust á Vesturvígstöðvunum er tilnefnd. Við erum líka fletta í gegnum tilefningar til Íslensku tónlistarverðlaunanna og freistuðumst til að hlusta á páskatónlist.
II. Akureyri
The Visitors Ragnars Kjartanssonar í Listasafni Akureyrar. Sýningin er opin til 17. september.
Ég hef mikla ánægju af því að skoða sömu sýningarnar og verkin oftar en einu sinni, jafnvel oft. Finna hvernig nýr dagur, nýtt sjónarhorn, kannski nýr sýningarstaður birtir manni eitthvað nýtt. Í Listasafni Akureyrar er verk Ragnars Kjartanssonar, The Visitors, nú í sýningu og út af fyrir sig er það næg ástæða til að gera sér ferð norður. Splæsa saman við salibunu í Hlíðarfjallinu, dögurð á Ketilkaffinu, göngutúr um Lystigarðinn og kvöldstund á Eyju, nýjum vínbar.
Það er alveg makalaust hvað The Visitors er fallegt verk. Hrífandi, tilfinningaríkt, ómfagurt og grípandi í fyrstu en vex og stækkar enn meir þegar maður leyfir því að smjúga inn í líkamann. Vinirnir og flytjendurnir í verkinu spila hver á sitt hljóðfærið, hver í sínu rými gamals fjölskylduseturs í Hudson dalnum.
Verkið er 9 rása myndbandsverk, það er að segja verk sem samanstendur af 9 vörpunum og 9. Hver rás er á einhvern hátt svipmynd af viðkomandi listamanni og hægt að njóta út af fyrir sig en saman mynda þær heilan heim sem er miklu stærri en einn einstaklingur getur nokkurn tíman verið, þar sem næmi, hlustun og flutningur hvers og eins verður hluti af töfrunum sem heildin ein getur búið til saman. Mín upplifun er að tenging vinanna og listamannanna á milli sé nánast áþreyfanleg. Ég elska þetta verk og langar alltaf að upplifa það aftur og dvelja í því eins lengi og hægt er.
Það er gaman að heimsækja Listasafn Akureyrar, endurbæturnar á því eru sérlega vel heppnaðar, andrúmsloftið er gott, rýmin falleg og margar spennandi sýningar sem þar eru settar upp. Mér þótti það vel til fundið hjá safnstjóra, Hlyni Hallssyni, að fá að setja upp The Visitors. Rýmið er minna en þau sem ég hef upplifað verkið í áður, en gengur vel upp og það nýtur sín vel.
Verkið er um klukkustundar langt og var tekið allt í einni töku. Tæknibúnaðurinn er að hluta til sýnilegur en að öðru leyti ríkir ákveðið tímaleysi. Hvort það er þess vegna að hluta sem það eldist vel veit ég ekki, en ætli það sé ekki líka því að það er einhvers konar birtingarmynd margumtalaðrar mennsku. Í mínum huga er það óður til vináttunnar, samtakamáttarins og líka einstaklingsins.
Í grein í Washington Post frá 2021, einni af ótalmörgum sem hafa verið skrifaðar um verkið, segir frá samtali gamals vinar Ragnars, Markúsar Þórs Andréssonar (sem nú er aðal sýningarstjóri Listasafns Reykjavíkur):
Markús calls me and says, “I’m doing my graduation project at Bard and I want to bring my friend Ragnar from Iceland to do a performance. I have no place to put them.” I said, “You can put them here but I’m not going to change my behavior just because I have strangers in the house. If I’m fighting with Ricky, they just have to ignore it.”
Þarna hafði Markús hringt í Aniu Aldrich sem er listamaður og býr í Rokeby þar sem verkið var tekið upp og sannkallaður listamannaandi ríkir. Ragnar dvaldi þar í einhverjar vikur, andaði staðnum að sér og verkið byrjaði að mótast í huga hans. Hann og Davíð Þór Jónsson sömdu tónverk við textabrot Ásdísar Sifjar Gunnarsdóttur og það byrjaði að taka á sig skýrari mynd. Undirbúningur aðal upptökunnar fólst víst í um vikulangri samveru listamannanna sem birtast í verkinu sem meðal annarra eru íbúar hússins og fleiri sem komu að framleiðslunni. Þau borðuðu góðan mat, höngsuðu og spjölluðu, hlógu ábyggilega mikið, grétu ábyggilega líka og æfðu eitthvað inn á milli. Samveran var aðal undirbúningurinn. Á opnuninni í Listasafni Akureyrar í liðnum mánuði varð mér einhverju sinni litið til hliðar. Sá þar einn listamannanna sem taka þátt í verkinu með tárvota hvarma og skyldi vel af hverju. Þarna er eitthvað dýrmætt.
Af framangreindu dreg ég þá ályktun að sumir staðir eru sveipaðir töfrum og að góðar samverustundir með fjölskyldu og gömlum og nýjum vinum skuli ekki vanmetnar. Hangs yfir matargerð, fordrykkir, göngutúrar og allskonar bras sem hægt er að finna upp á í góðum félagsskap. Við getum kallað þetta sumarbúðir fyrir fullorðna, þó börn séu velkomin að vera með, og ætli það sé ekki akkúrat það sem við mælum með fyrir komandi páskafrí.
Líkt og á Ísafirði er of snemmt að segja til um skíðafæri en þegar þetta er skrifað er ljóst af myndum úr vefmyndavélum á svæðinu að það er bongó blíða og fjölmennt í fjallinu. Við vonum auðvitað að svo verði einnig um páskana en ef vera skyldi að það gerðist ekki má alltaf demba sér í laugina sem er frábær eða í nýju Skógarböðin við rætur Vaðlaheiðar. Þegar dag tekur að lengja og komið er yfir vorjafndægur fara plönturnar að vakna úr vetrardvalanum ein af annarri og því er göngutúr um Lystigarðinn líka kjörinn. Til gamans má geta þess að hann var opnaður 1912 fyrir tilstuðlan hóps kjarnakvenna og er nú heilir 3,7 hektarar. Kaffihúsið, Björk, í garðinum er mjög fallegt og tilvalið að fá sér eilítið í gogginn þar. Að lokum bendum við á að dögurðurinn á Ketilkaffi, sem er í sama húsi og Listasafnið, er frábær og andrúmsloftið gott og rúsínan í pylsuendanum væri kvöldstund á Eyju, nýopnuðum vínbar sem ku vera huggulegur og bjóða upp á úrval góðra vína og einhverra smárétta.
Hvort sem við verðum vestra eða nyrðra – eða bara heima – á páskum, klikkum við ekki á sítrónubökunni. Hér er því tilvalið að rifja um nærri tveggja ára póst með uppskrift að páskasælu.
III. Hvalfjörður
Sjóböðin í Hvammsvík. Dagsferð úr Reykjavík í Hvalfjörð.
Margir tengja við að langa til að hreyfa sig aðeins um páska, komast út undir bert loft. Til þess þarf auðvitað ekki að leggja land undir fót. Því þó svo margir vilji ennþá „losna við það umstang, sem á flestum heimilum fylgir páskahátíðinni“ eins og segir í fréttinni í Morgunblaðinu á mynd hér ofar í bréfinu, er líka æðislegt að nota dagana til að slaka á heima, taka á móti gestum og viðra sig. Við leggjum til uppbrot í páskafríinu og mælum með ferð í Sjóböðin í Hvammsvík.
Það tekur ekki langan tíma að aka af höfuðborgarsvæðinu inn í Hvalfjörð. Þar innarlega í sunnanverðum firðinum, í Hvammsvík, opnaði fyrir nokkru nýr baðstaður. Aðstaðan samanstendur af nokkrum misheitum laugum sem haganlega er fyrir komið í fjörunni í skjóli fyrir vestanvindi og úthafsöldu og hlaðinni laug í flæðarmálinu sem í rennur kaldur sjórinn.
Ég kom í fyrsta skipti í Hvammsvík nú í lok febrúar. Upplifun þessarar heimsóknar var jákvæð, raunar framar vonum. Þegar beygt er út af þjóðveginum er ekið eftir litlum malarvegi niður að snyrtilegu bílastæði í stuttri göngufjarlægð frá baðstaðnum. Þangað er gengið eftir malarstíg. Á móti manni tekur braggi með viðbyggingu sem lætur gesti trúa því að hann hafi staðið þarna lengi. Móttakan er nett og starfsfólkið vingjarnlegt.
Aðstaðan í klefum og sturtum ber hönnuði fagurt vitni en eftir því sem við komumst næst er það einn eigendanna, innanhússhönnuðurinn Gríma Björg Thorarensen, sem á heiðurinn af verkinu. Sturtusápan var sérblönduð af Nordic Angan en ilmhúsið í Álafosskvosinni hefur nokkrum sinnum komið við sögu hér í fréttabréfinu. (Þess ber að geta að ferðafélagar kvörtuðu reyndar undan lélegri lýsingu við spegil kvennaklefans.)
Eftir sturtu er haldið út á laugasvæðið og þar hefur verið hlaðinn fjöldi lítilla lauga, misheitra, hvar hægt er að láta líða úr sér. Milli lauganna eru stiklur úr tré í fjörugrjótinu. Þó svo að maður viti að þarna er allt manngert upplifa gestir sig þó í náttúrunni enda grjótið allt náttúrulegt, sjávarilmurinn umlykjandi og merkilega há og brött fjöll Hvalfjarðar nærri.
Í flæðarmálinu, á meðalflóði maraði ein laugin í hálfu kafi. Við létum slag standa og óðum út í hana í köldum sjónum. Laugin er rúmgóð og full af köldum sjó en gólf hennar steypt og slétt sem gerir sjóböðin aðeins þægilegri.
Eftir drykk af laugarbarnum og dágóða stund í gufubaðinu sem fær háa einkunn, var kominn tími á bita. Inn af afgreiðslunni er lítil kaffitería sem bíður létta rétti og fallegt útsýni. Allt við sjóböðin í Hvammsvík er einhvernveginn passlegt, af réttum smáum skala. Hér er engin ofgnótt, aldrei of margir.
Við mælum með að gestir byrji daginn í sjóböðunum. Þegar okkur bar að garði við opnun kl. 11 voru fáir á staðnum og það bætir upplifunina mjög.
Með sólríkum kveðjum,
Edda og Greipur